નવી દિલ્હીઃ SCO સભ્ય દેશોના સંરક્ષણ પ્રધાનોની બેઠકમાં હાજરી આપવા માટે ચીનના કિંગદાઓ શહેર પહોંચેલા સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહે રશિયા અને બેલારુસના તેમના સમકક્ષો સાથે અલગ-અલગ બેઠકો કરી હતી. આ દ્વિપક્ષીય બેઠકોમાં, ક્ષેત્રમાં પડકારો અને સુરક્ષા જોખમો તેમજ સંરક્ષણ સહયોગ પર વિચારોનું આદાન-પ્રદાન કરવામાં આવ્યું હતું.
રાજનાથ સિંહે રશિયાના સંરક્ષણ પ્રધાન આન્દ્રે બેલોસોવ સાથે મુલાકાત કરી અને સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં બંને દેશો વચ્ચે લાંબા ગાળાના અને વ્યાપક સહયોગ અંગે ચર્ચા કરી. “કિંગદાઓમાં બેલારુસના સંરક્ષણ પ્રધાન લેફ્ટનન્ટ જનરલ વિક્ટર ખ્રેનિન સાથે સારી વાતચીત થઈ,” રાજનાથ સિંહે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર એક પોસ્ટમાં લખ્યું. અગાઉ, રાજનાથ સિંહે રશિયન સંરક્ષણ પ્રધાન આન્દ્રે બેલોસોવને મળ્યા હતા અને સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં બંને દેશો વચ્ચે લાંબા ગાળાના અને વ્યાપક સહયોગ અંગે ચર્ચા કરી હતી.
“કિંગદાઓમાં SCO સંરક્ષણ પ્રધાનોની બેઠક દરમિયાન રશિયન સંરક્ષણ પ્રધાન આન્દ્રે બેલોસોવને મળીને મને આનંદ થયો. અમે ભારત-રશિયા સંરક્ષણ સંબંધોને વધારવા પર વ્યાપક ચર્ચા કરી,” તેમણે ટ્વિટર પર લખ્યું. ભારતનો રશિયા સાથે સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં લાંબા સમયથી અને વ્યાપક સહયોગ છે, જે બંને દેશોના સંરક્ષણ પ્રધાનોની અધ્યક્ષતામાં IRIGC-M&MTC મિકેનિઝમ દ્વારા સંચાલિત છે.
બંને દેશો, મુશ્કેલ સમયમાં લાંબા ગાળાના સાથી, ઘણા દ્વિપક્ષીય પ્રોજેક્ટ્સમાં સામેલ થયા છે, જેમાં S-400 ની સપ્લાય, T-90 ટેન્ક અને SU-30MKI નું લાઇસન્સ પ્રાપ્ત ઉત્પાદન, MiG-29, કામોવ હેલિકોપ્ટર, INS વિક્રમાદિત્ય (અગાઉ એડમિરલ ગોર્શકોવ), ભારતમાં AK-203 રાઇફલ્સનું ઉત્પાદન અને બ્રહ્મોસ મિસાઇલોનો સમાવેશ થાય છે.
નવી દિલ્હી અને મોસ્કોએ સ્વીકાર્યું છે કે લશ્કરી તકનીકી સહયોગ સમય જતાં ખરીદનાર-વેચાણકર્તા માળખાથી સંયુક્ત સંશોધન અને વિકાસ, સહ-વિકાસ અને અદ્યતન સંરક્ષણ તકનીક અને પ્રણાલીઓના સંયુક્ત ઉત્પાદન સુધી વિકસિત થયો છે. અગાઉ, રાજનાથ સિંહે તેમના સંબોધનમાં આતંકવાદ, કટ્ટરવાદ અને ઉગ્રવાદ સામે સંયુક્ત વૈશ્વિક કાર્યવાહી માટે હાકલ કરી હતી, તેમને પ્રાદેશિક શાંતિ અને વિશ્વાસ માટે સૌથી મોટો ખતરો ગણાવ્યો હતો.
પોતાના સંબોધન દરમિયાન, સંરક્ષણ મંત્રીએ જમ્મુ અને કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા અને ત્યારબાદ ભારત સરકાર દ્વારા શરૂ કરાયેલા ‘ઓપરેશન સિંદૂર’નો પણ ઉલ્લેખ કર્યો. તેમણે કહ્યું કે ભારતે ‘ઓપરેશન સિંદૂર’ દ્વારા આત્મરક્ષાના પોતાના અધિકારનો ઉપયોગ કરીને સરહદ પાર આતંકવાદી માળખાનો નાશ કર્યો.
રાજનાથ સિંહે SCO દેશોને બેવડા ધોરણોને નકારવા અને આતંકવાદના પ્રાયોજકોને જવાબદાર ઠેરવવા વિનંતી કરી. પોતાના સંબોધનમાં, તેમણે આતંકવાદ પ્રત્યે ભારતની શૂન્ય સહિષ્ણુતા નીતિને પુનઃપુષ્ટિ આપી અને કહ્યું કે આતંકવાદના કેન્દ્રો હવે સુરક્ષિત નથી.
‘ઓપરેશન સિંદૂર’ના લગભગ દોઢ મહિના પછી SCO બેઠક યોજાઈ રહી છે. સંરક્ષણ મંત્રીએ ફરી એકવાર પાકિસ્તાન પ્રાયોજિત આતંકવાદનો પર્દાફાશ કરવા માટે આ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કર્યો. SCO દ્વારા જારી કરાયેલા સંયુક્ત નિવેદનમાં પહેલગામ આતંકવાદી હુમલાનો કોઈ ઉલ્લેખ નહોતો.
તે જ સમયે, બલુચિસ્તાનનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો અને તેનું નામ લીધા વિના, ભારતને બલુચિસ્તાનમાં અશાંતિ ફેલાવવા માટે દોષી ઠેરવવામાં આવ્યું હતું. રાજનાથ સિંહે આ નિવેદન પર હસ્તાક્ષર કર્યા ન હતા, જે આતંકવાદ સામે ભારતના કડક અને સ્પષ્ટ અભિગમને દર્શાવે છે. મે 2020 માં પૂર્વી લદ્દાખમાં વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા (LAC) પર લશ્કરી ગતિરોધને કારણે ભારત અને ચીન વચ્ચે દ્વિપક્ષીય સંબંધો તણાવપૂર્ણ બન્યા પછી ભારતના કોઈપણ કેન્દ્રીય મંત્રીની ચીનની આ પહેલી મુલાકાત છે.
