નવી દિલ્હીઃ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે 1 લાખ કરોડ રૂપિયાના ખર્ચ સાથે સંશોધન વિકાસ અને નવીનતા (RDI) યોજનાને મંજૂરી આપી. આ યોજનાને ભારતના સંશોધન અને નવીનતા ઇકો-સિસ્ટમને મજબૂત બનાવવા માટે એક પરિવર્તનશીલ પગલા તરીકે જોઈ શકાય છે. RDI યોજના આત્મનિર્ભરતા અને વૈશ્વિક સ્પર્ધાત્મકતાને પ્રોત્સાહન આપે છે. આ દ્વારા, દેશને 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતના લક્ષ્ય સાથે સુસંગત અનુકૂળ નવીનતા ઇકો-સિસ્ટમની સુવિધા મળે છે.આ માહિતી આપતાં, નાણા મંત્રાલયે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે નવીનતા અને સંશોધનના વ્યાપારીકરણને પ્રોત્સાહન આપવામાં ખાનગી ક્ષેત્રની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકાને સ્વીકારીને, RDI યોજનાનો ઉદ્દેશ RDIમાં ખાનગી ક્ષેત્રના રોકાણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઓછા અથવા શૂન્ય વ્યાજ દરે લાંબા ગાળાના ધિરાણ અથવા પુનર્ધિરાણ પ્રદાન કરવાનો છે. આ યોજના ખાનગી ક્ષેત્રના ધિરાણમાં અવરોધો અને પડકારોને દૂર કરવા અને નવીનતાને સરળ બનાવવા, ટેકનોલોજી અપનાવવા અને સ્પર્ધાત્મકતા વધારવા માટે ઉભરતા (સૂર્યોદય) અને વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રોને વૃદ્ધિ અને જોખમ મૂડી પ્રદાન કરવા માટે રચાયેલ છે.
આ સાથે જ કેન્દ્રીય મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળ દ્વારા મંજૂર કરાયેલ સંશોધન વિકાસ અને નવીનતા યોજના વિશે વિગતવાર માહિતી આપી. તેમણે કહ્યું, “અનુસંધાન રાષ્ટ્રીય સંશોધન ફાઉન્ડેશન (ANRF) ને થોડા સમય પહેલા વડા પ્રધાન દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. ANRF એ ઇઝરાયલ, અમેરિકા, સિંગાપોર, જર્મની જેવા દેશોના કાર્યક્રમોનો અભ્યાસ કર્યો હતો, જેમની પાસે સંશોધનથી ઉત્પાદન સુધીનો ખૂબ જ સારો રોડમેપ છે. આ કાર્યક્રમ સમાન રોડમેપ, શિક્ષણ અને પરામર્શના આધારે બનાવવામાં આવ્યો છે.”તમને જણાવી દઈએ કે, પ્રધાનમંત્રીની અધ્યક્ષતામાં અનુસંધાન રાષ્ટ્રીય સંશોધન ફાઉન્ડેશન (ANRF)નું ગવર્નિંગ બોર્ડ RDI યોજનાને વ્યાપક વ્યૂહાત્મક દિશા પ્રદાન કરશે. ANRF ની એક્ઝિક્યુટિવ કાઉન્સિલ (EC) યોજનાની માર્ગદર્શિકાને મંજૂરી આપશે અને સૂર્યોદય ક્ષેત્રોમાં બીજા સ્તરના ફંડ મેનેજરો અને પ્રોજેક્ટ્સના અવકાશ અને પ્રકાર ભલામણ કરશે.
કેબિનેટ સચિવની આગેવાની હેઠળના સચિવોનું એક સશક્ત જૂથ (EGoS) યોજનાના અમલીકરણની સમીક્ષા કરવા ઉપરાંત યોજના, ક્ષેત્રો અને પ્રોજેક્ટના પ્રકારો તેમજ બીજા સ્તરના ફંડ મેનેજરોમાં ફેરફારોને મંજૂરી આપવા માટે જવાબદાર રહેશે. વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ (DST) RDI યોજનાના અમલીકરણ માટે નોડલ વિભાગ તરીકે કાર્ય કરશે.વધુમાં, RDI યોજનામાં બે-સ્તરીય ભંડોળ પદ્ધતિ હશે. પ્રથમ સ્તરે, ANRF ની અંદર એક સ્પેશિયલ પર્પઝ ફંડ (SPF) ની સ્થાપના કરવામાં આવશે, જે ભંડોળના કસ્ટોડિયન તરીકે કાર્ય કરશે. SPF ભંડોળમાંથી વિવિધ બીજા સ્તરના ભંડોળ મેનેજરોને ભંડોળ ફાળવવામાં આવશે.
