‘જો કોઈ દેશ આતંકવાદીઓની જાસૂસી કરે તો તેમાં શું ખોટું છે?’ પેગાસસ કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટની ટિપ્પણી

સુપ્રીમ કોર્ટે મંગળવારે પેગાસસ કેસમાં સુનાવણી દરમિયાન આશ્ચર્ય વ્યક્ત કર્યું કે જો સરકાર આતંકવાદીઓની જાસૂસી કરી રહી છે તો તેમાં શું ખોટું છે? સુપ્રીમ કોર્ટે એમ પણ કહ્યું કે તે દેશની સુરક્ષા અને સાર્વભૌમત્વ સાથે સંબંધિત કોઈપણ રિપોર્ટ જાહેર કરશે નહીં. સુપ્રીમ કોર્ટે એમ પણ કહ્યું કે તે દેશની સુરક્ષા અને સાર્વભૌમત્વ સાથે સંબંધિત કોઈપણ અહેવાલને જાહેર કરશે નહીં. જોકે, તેમણે સંકેત આપ્યો કે તેઓ ગોપનીયતા ઉલ્લંઘન અંગે વ્યક્તિગત ચિંતાઓ પર વિચાર કરી શકે છે. જસ્ટિસ સૂર્યકાંત અને જસ્ટિસ એન કોટીશ્વર સિંહની બેન્ચે કહ્યું કે ટેકનિકલ કમિટીના રિપોર્ટ પર રસ્તાઓ પર ચર્ચા ન થવી જોઈએ.

આતંકવાદીઓ સામે સ્પાયવેરનો ઉપયોગ કરવામાં શું ખોટું?
અરજદારોમાંથી એક વતી હાજર રહેલા એડવોકેટ દિનેશ દ્વિવેદીએ સુનાવણી દરમિયાન કહ્યું કે પ્રશ્ન એ હતો કે શું સરકાર પાસે સ્પાયવેર સોફ્ટવેર છે અને શું તે તેનો ઉપયોગ કરી શકે છે? જો સરકાર પાસે હોય તો તેનો ઉપયોગ કરતા કોઈ રોકી શકે નહીં. આના પર બેન્ચે કહ્યું, ‘જો દેશ આતંકવાદીઓ સામે સ્પાયવેરનો ઉપયોગ કરી રહ્યો છે તો તેમાં શું ખોટું છે?’ સ્પાયવેર હોવું ખોટું નથી, પ્રશ્ન એ છે કે તેનો ઉપયોગ કોની સામે થઈ રહ્યો છે. દેશની સુરક્ષા સાથે સમાધાન કરી શકાય નહીં. સામાન્ય નાગરિકોના ગોપનીયતાના અધિકારનું બંધારણ હેઠળ રક્ષણ કરવામાં આવશે.

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું- દેશની સુરક્ષા સંબંધિત રિપોર્ટને સ્પર્શ કરવામાં આવશે નહીં
બેન્ચે કહ્યું કે દેશની સુરક્ષા અને સાર્વભૌમત્વ સાથે સંબંધિત કોઈપણ અહેવાલને સ્પર્શ કરવામાં આવશે નહીં, પરંતુ જો કોઈ વ્યક્તિગત રીતે જાણવા માંગે છે કે તેનો અહેવાલમાં સમાવેશ થાય છે કે નહીં, તો તેને તેના વિશે માહિતી આપી શકાય છે. પરંતુ આ રિપોર્ટને એવો દસ્તાવેજ બનાવવામાં આવશે નહીં કે જેના પર શેરીઓમાં પણ ચર્ચા થઈ શકે. કોર્ટે કહ્યું કે તેઓ તપાસ કરશે કે ટેકનિકલ સમિતિનો રિપોર્ટ સંબંધિત વ્યક્તિ સાથે કેટલી હદ સુધી શેર કરી શકાય છે. આ પછી, બેન્ચે કેસની સુનાવણી 30 જુલાઈ સુધી મુલતવી રાખી.

શું મામલો છે?
પેગાસસ એક ઇઝરાયલી સોફ્ટવેર છે જેનો ઉપયોગ મોબાઇલ ફોનને હેક કરવા અને મોનિટર કરવા માટે થાય છે. 2021 માં, ઘણા મીડિયા અહેવાલોમાં દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે ભારતમાં ઘણા પત્રકારો, રાજકારણીઓ અને સામાજિક કાર્યકરોના ફોનની જાસૂસી કરવામાં આવી હતી. આ પછી, સુપ્રીમ કોર્ટે આ મામલાની સ્વતંત્ર તપાસનો આદેશ આપ્યો હતો. વર્ષ 2021 માં, સુપ્રીમ કોર્ટે પેગાસસ કેસની તપાસ માટે એક ટેકનિકલ સમિતિ અને એક દેખરેખ સમિતિની રચના કરી હતી. ટેકનિકલ સમિતિમાં સાયબર સુરક્ષા, ડિજિટલ ફોરેન્સિક્સ અને નેટવર્ક નિષ્ણાતો – નવીન કુમાર ચૌધરી, પ્રભાહરન પી અને અશ્વિન અનિલ ગુમાસ્તેનો સમાવેશ થાય છે. આ તપાસનું નિરીક્ષણ ભૂતપૂર્વ ન્યાયાધીશ આર.વી. રવિન્દ્રન કરી રહ્યા છે, જેમાં ભૂતપૂર્વ આઈપીએસ અધિકારી આલોક જોશી અને સાયબર સુરક્ષા નિષ્ણાત સંદીપ ઓબેરોયનો સહયોગ મળી રહ્યો છે.