ભારતમાં દર અઠવાડિયે 63 લાખથી વધુ ફોનનું થાય છે ઉત્પાદન
નવી દિલ્હીઃ ભારતે મોબાઇલ અને ઈલેક્ટ્રોનિક્સ ઉત્પાદનમાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ કરી છે અને વિશ્વનો બીજો સૌથી મોટો મોબાઈલ ઉત્પાદક દેશ બન્યો છે. વર્ષ 2014 માં, ભારતમાં ફક્ત 2 મોબાઇલ ઉત્પાદન એકમો હતા પરંતુ આજે દેશમાં 300થી વધુ ઉત્પાદન એકમો છે. સત્તાવાર નિવેદન અનુસાર મેક ઈન ઈન્ડિયા મોબાઇલ હવે વિશ્વભરમાં અપનાવવામાં આવી રહ્યું છે અને દર અઠવાડિયે 63 લાખથી વધુ ફોનનું ઉત્પાદન થઈ રહ્યું છે.
ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને આઈટી મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, 2014-15માં, ભારતમાં વેચાતા ફક્ત 26% મોબાઈલ ફોન ભારતમાં બનેલા હતા, બાકીના આયાત કરવામાં આવતા હતા. નોંધનીય છે કે આજે ભારતમાં વેચાતા 99.2% મોબાઇલ ફોન ભારતમાં બનેલા છે. મોબાઇલ ફોનનું ઉત્પાદન મૂલ્ય નાણાકીય વર્ષ 2014માં રૂ. 18,900 કરોડથી વધીને નાણાકીય વર્ષ 2024માં રૂ. 4,22,000 કરોડ થયું છે.
ખરેખર, 2014 માં શરૂ કરાયેલ મેક ઈન ઇન્ડિયા પહેલા ભારતના રાષ્ટ્ર નિર્માણના પ્રયાસોમાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. આ પહેલ એવા સમયે કલ્પના કરવામાં આવી હતી જ્યારે ભારતનો આર્થિક વિકાસ તીવ્ર ઘટાડો થયો હતો અને દેશ તેના વિકાસના માર્ગને ટકાવી રાખવામાં ગંભીર પડકારોનો સામનો કરી રહ્યો હતો. આ પૃષ્ઠભૂમિ સામે, “મેક ઇન ઇન્ડિયા” ભારતને ડિઝાઇન અને ઉત્પાદન માટે વૈશ્વિક કેન્દ્રમાં પરિવર્તિત કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું. તેના મુખ્ય ઉદ્દેશ્યો રોકાણને સરળ બનાવવા, નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા અને વિશ્વ-સ્તરીય માળખાગત સુવિધાઓ વિકસાવવાના હતા.
ચાલો તમને જણાવી દઈએ કે, “મેક ઇન ઇન્ડિયા” પહેલ ભારતને વૈશ્વિક ઉત્પાદન કેન્દ્રમાં રૂપાંતરિત કરવામાં પાયાનો પથ્થર રહી છે. ઔદ્યોગિક ક્ષમતાઓ વધારવા, નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા અને વિશ્વ કક્ષાના માળખાગત સુવિધાઓના નિર્માણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને, આ પહેલનો ઉદ્દેશ્ય ભારતને વૈશ્વિક અર્થતંત્રમાં એક મુખ્ય સહભાગી તરીકે સ્થાપિત કરવાનો છે. આ ક્રમમાં, ભારતમાં દર વર્ષે 325 થી 330 મિલિયનથી વધુ મોબાઇલ ફોનનું ઉત્પાદન થાય છે અને સરેરાશ એક અબજ મોબાઇલ ફોન ભારતમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે. 2014 માં લગભગ નજીવી નિકાસ, હવે 1,29,000 કરોડ રૂપિયાને વટાવી ગઈ છે.
મોબાઇલ ફોન અને તેના સબ-એસેમ્બલી/ભાગોના ઉત્પાદનમાં સ્થાનિક મૂલ્યવર્ધનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 2017 માં તબક્કાવાર ઉત્પાદન કાર્યક્રમ (PMP) ને સૂચિત કરવામાં આવ્યો હતો. આ યોજનાનો ઉદ્દેશ મોટા પાયે ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવાનો અને મોબાઇલ ઉપકરણો માટે એક મજબૂત સ્થાનિક ઉત્પાદન ઇકો-સિસ્ટમ બનાવવાનો છે. પરિણામે, ભારતે આ ક્ષેત્રમાં વધુને વધુ રોકાણ આકર્ષવાનું શરૂ કર્યું છે અને દેશમાં નોંધપાત્ર ઉત્પાદન ક્ષમતા સ્થાપિત થઈ છે. મોબાઇલ ફોનનું ઉત્પાદન સતત સેમી નોક્ડ ડાઉન (SKD) થી કમ્પ્લીટલી નોક્ડ ડાઉન (CKD) સ્તર તરફ આગળ વધી રહ્યું છે, જેના કારણે સ્થાનિક મૂલ્યવર્ધનમાં ક્રમશઃ વધારો થઈ રહ્યો છે.
એટલું જ નહીં, આ ક્ષેત્રનો વિસ્તરણ રોજગારનો મુખ્ય સ્ત્રોત પણ રહ્યો છે, જેનાથી છેલ્લા દાયકામાં લગભગ 12 લાખ પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ નોકરીઓનું સર્જન થયું છે. આ રોજગાર તકોએ ઘણા પરિવારોની આર્થિક સ્થિતિને તો ઉંચી કરી છે જ, પરંતુ દેશના સામાજિક-આર્થિક માળખામાં પણ ફાળો આપ્યો છે.
