પાકિસ્તાન સાથે સિંધુ જળ સંધિ સ્થગિત કર્યા પછી, એક મોટા નિર્ણયમાં, કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રાલયે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં ચેનાબ નદી પર લાંબા સમયથી પડતર સાવલકોટ જળવિદ્યુત પ્રોજેક્ટને પર્યાવરણીય મંજૂરી આપી છે. “નદી ખીણ અને જળવિદ્યુત પ્રોજેક્ટ્સ માટે નિષ્ણાત પર્યાવરણીય મૂલ્યાંકન સમિતિ (EAC) ની 40મી બેઠક 26 સપ્ટેમ્બરના રોજ યોજાઈ હતી અને ગુરુવારે (09 ઓક્ટોબર, 2025) અંતિમ મંજૂરી આપવામાં આવી હતી,” એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું.
અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે કેન્દ્રની પર્યાવરણ સમિતિએ મંજૂરી આપતા પહેલા વ્યાપક ચર્ચા કરી હતી. “EAC એ નવા સંચિત અસર અથવા વહન ક્ષમતા અભ્યાસની જરૂર વગર પર્યાવરણીય મંજૂરીની ભલામણ કરી છે, જે સામાન્ય રીતે નદીના તટપ્રદેશમાં બહુવિધ પ્રોજેક્ટ્સની સંયુક્ત અસરોનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે ફરજિયાત હોય છે,” એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું.
1856 મેગાવોટના હાઇડ્રોઇલેક્ટ્રિક પાવર સ્ટેશન તરીકે ડિઝાઇન પ્રોજેક્ટ
આ છૂટથી પ્રોજેક્ટના અમલીકરણમાં ઝડપ આવવાની અપેક્ષા છે. આ મંજૂરી એવા સમયે આપવામાં આવી છે જ્યારે ભારતે પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા બાદ એપ્રિલ 2025 માં સિંધુ જળ સંધિ (IWT) સ્થગિત કરી દીધી હતી અને ચેનાબ નદીની જળવિદ્યુત ક્ષમતાનો ઉપયોગ કરવા પર પોતાનું ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે.
સત્તાવાર અહેવાલો અનુસાર, NHPC દ્વારા સંચાલિત આ પ્રોજેક્ટ 1856 મેગાવોટના હાઇડ્રોઇલેક્ટ્રિક પાવર સ્ટેશન તરીકે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં 192.5-મીટર ઉંચો કોંક્રિટ ગ્રેવિટી ડેમ અને 1100 હેક્ટરથી વધુ વિસ્તારમાં ફેલાયેલો જળાશયનો સમાવેશ થાય છે. એકવાર પૂર્ણ થયા પછી, સાવલકોટ સિંધુ પ્રણાલીની પશ્ચિમી નદીઓ પરના સૌથી મોટા જળવિદ્યુત પ્રોજેક્ટ્સમાંનો એક બનશે.
જૂન મહિનામાં, ગૃહ મંત્રાલય (MHA) એ આ પ્રોજેક્ટને ‘વ્યૂહાત્મક મહત્વ’ ગણાવ્યો હતો અને પર્યાવરણ મંત્રાલયને વહેલી મંજૂરી આપવા વિનંતી કરી હતી. ઊર્જા મંત્રાલયે ચેતવણી પણ આપી હતી કે નવા બેસિન-વ્યાપી અભ્યાસો પહેલાથી શરૂ કરાયેલી મંજૂરી પ્રક્રિયાઓને અસર કરી શકે છે.
વન સલાહકાર સમિતિ (FAC) એ જુલાઈમાં જ મુક્તિ આપી દીધી હતી, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે સંચિત અભ્યાસ માટેની માર્ગદર્શિકા 2013 માં જારી કરવામાં આવી હતી, જ્યારે સાવલકોટ પ્રોજેક્ટ સૌપ્રથમ 1984 માં શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો અને નિયમોને પાછલી અસરથી લાગુ કરી શકાતા નથી.
