નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્ર સરકારે આજે 1 જાન્યુઆરી, 2025થી ‘વન નેશન, વન સબસ્ક્રિપ્શન’ (ONOS) પહેલ શરૂ કરી છે. આ અંતર્ગત, ભારતની 6,300 થી વધુ સરકારી કોલેજો, યુનિવર્સિટીઓ અને સંશોધન સંસ્થાઓમાં અભ્યાસ કરતા લગભગ 1.8 કરોડ વિદ્યાર્થીઓ અને સંશોધકો વિશ્વના 30 મોટા પ્રકાશકો પાસેથી 13,000 થી વધુ સંશોધન જર્નલ્સ મફતમાં મેળવી શકશે. આ પહેલનો ઉદ્દેશ્ય વિદ્યાર્થીઓ, શિક્ષકો, સંશોધકો અને વૈજ્ઞાનિકોને વિશ્વભરના મહત્વપૂર્ણ સંશોધન પત્રો અને લેખોની સરળ ઍક્સેસ પ્રદાન કરવાનો છે.
પ્રધાનમંત્રીનું વિઝન છે કે ભારત 2047 સુધીમાં આત્મનિર્ભર અને વિકસિત દેશ બને, આને સાકાર કરવામાં સંશોધન મોટી ભૂમિકા ભજવશે. કેન્દ્રએ આ યોજના માટે 6,000 કરોડ રૂપિયા ફાળવ્યા છે જે 2025 થી 2027 સુધીના ત્રણ વર્ષના સમયગાળા માટે છે. આ ભંડોળનો ઉપયોગ સંશોધન જર્નલોની સબ્સ્ક્રિપ્શન ફીને આવરી લેવા અને ભારતીય સંશોધકોને તેમના સંશોધનોને આંતરરાષ્ટ્રીય જર્નલમાં પ્રકાશિત કરવામાં મદદ કરવા માટે કરવામાં આવશે.
આ યોજનાના અમલીકરણની જવાબદારી INFLIBNETને આપવામાં આવી છે, જે એક સ્વાયત્ત કેન્દ્ર છે. આ સંસ્થા યુનિવર્સિટી ગ્રાન્ટ કમિશન (UGC) હેઠળ કામ કરે છે. INFLIBNET આ તમામ સંસ્થાઓને ડિજિટલી રિસર્ચ જર્નલ્સની ઍક્સેસ પ્રદાન કરશે. આ પહેલ એ સુનિશ્ચિત કરવાનો પ્રયાસ કરશે કે ભારતના તમામ વિદ્યાર્થીઓ અને સંશોધકો, ક્ષેત્રને અનુલક્ષીને, ઉચ્ચ ગુણવત્તાની સંશોધન સામગ્રીનો ઉપયોગ કરી શકે. આ યોજનામાં નાના શહેરો અને નગરોના વિદ્યાર્થીઓને પણ આંતરરાષ્ટ્રીય સંશોધન પત્રોની પહોંચ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે જેથી દરેકને સમાન તકો મળી શકે.
આ પહેલ ભારતના સંશોધન માળખાને માત્ર મજબૂત બનાવશે જ નહીં પરંતુ ભારતીય સંશોધકોને વૈશ્વિક સંશોધન સમુદાય સાથે જોડાવા માટે વધુ તકો પણ પ્રદાન કરશે. ઉપરાંત, સંશોધકો માટે બીજો મહત્વનો ફાયદો એ થશે કે તેઓ તેમના સંશોધનને ઉચ્ચ ગુણવત્તાની જર્નલમાં પ્રકાશિત કરવા માટે ‘આર્ટિકલ પ્રોસેસિંગ ચાર્જિસ’ (APC)માં નોંધપાત્ર રાહત મેળવશે.
